Konark
కోణార్క్(Konark) సూర్య దేవాలయం ఒడిశాలోని పూరీ తీరంలో ఉన్న ఒక అద్భుతమైన నిర్మాణ కళాఖండం. దీనిని 13వ శతాబ్దంలో తూర్పు గంగ రాజవంశానికి చెందిన రాజు నరసింహ దేవ-I నిర్మించారు. ఈ ఆలయాన్ని యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ సంపదగా గుర్తించింది.
ఈ దేవాలయం సూర్య భగవానుడికి అంకితం చేయబడింది. దీని నిర్మాణం ప్రధానంగా ఒక విశాలమైన రథం (Chariot) ఆకారంలో ఉంటుంది.
చక్రాలు , గుర్రాలు ..ఆలయానికి రెండు వైపులా 12 జతల రాతి చక్రాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి. ఈ చక్రాలలో కొన్ని సూర్య గడియారాలు (Sun Dials) గా పనిచేస్తాయి, ఇవి ఖచ్చితమైన సమయాన్ని తెలుపుతాయి. ఏడు గుర్రాలు ఈ రథాన్ని లాగుతున్నట్లుగా ఆలయ నిర్మాణం ఉంటుంది.
ఆలయ గోడలపై యుద్ధాలు, నృత్యాలు, సంగీతం, మైథున భంగిమలకు సంబంధించిన అద్భుతమైన శిల్పాలు చెక్కబడి ఉన్నాయి.
ఆలయ ప్రధాన ద్వారంలో ఒకప్పుడు శక్తివంతమైన అయస్కాంతం (Magnet) ఉండేదని, ఇది సూర్య విగ్రహాన్ని గాలిలో తేలియాడేలా చేసేదని ఒక చారిత్రక నమ్మకం. అయితే, ఈ అయస్కాంత ప్రభావం వల్ల సముద్రంలో ప్రయాణించే ఓడలు దారి తప్పడంతో, బ్రిటిష్ వారు ఆ అయస్కాంతాన్ని తొలగించారని చెబుతారు.
కప్పుడు ఈ ఆలయం 200 అడుగుల ఎత్తు ఉండేది. కానీ కాలక్రమేణా, మరియు మొఘల్ దండయాత్రల వల్ల ఆలయ గోపురం కూలిపోయింది. ప్రస్తుతం మిగిలి ఉన్న ప్రధాన భాగం (జగమోహన – ప్రార్థనా మందిరం) మాత్రమే.
ప్రాముఖ్యత..కోణార్క్(Konark) దేవాలయం సూర్య ఆరాధనకు ప్రతీక. ఇది హిందూ, బౌద్ధ, జైన శిల్పకళా సంప్రదాయాల సమ్మేళనాన్ని సూచిస్తుంది. కళాత్మక వైభవానికి , ఖగోళ శాస్త్రం (Astronomy) పై భారతీయుల జ్ఞానానికి ఈ ఆలయం నిదర్శనం.