CRISPR
క్రిస్పర్ (CRISPR) సాంకేతికత అనేది ఆధునిక వైద్య పరిశోధనలో అతిపెద్ద పురోగతి. దీని పూర్తి రూపం.. Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats. ఇది జీవి యొక్క జన్యువులలో (DNA) ఉన్న దోషాలను సరిదిద్దడానికి లేదా కొత్త జన్యువులను చేర్చడానికి ఉపయోగపడే ఒక శక్తివంతమైన సాధనం.
ఈ సాంకేతికతను “మాలిక్యులర్ సిజర్స్” లేదా జన్యు సంపాదకత్వం (Gene Editing) అని కూడా పిలుస్తారు. దీనిని కనుగొన్న శాస్త్రవేత్తలకు 2020లో నోబెల్ బహుమతి కూడా లభించింది. క్రిస్పర్ భవిష్యత్తులో కేన్సర్, HIV వంటి అనేక జన్యుపరమైన , సంక్రమణ వ్యాధులకు (Infectious Diseases) శాశ్వత పరిష్కారాన్ని అందించగలదని భావిస్తున్నారు.
క్రిస్పర్ పనిచేసే విధానం (DNA ఎడిటింగ్).. క్రిస్పర్ వ్యవస్థ ప్రధానంగా రెండు ముఖ్యమైన భాగాలతో పనిచేస్తుంది, ఇది కంప్యూటర్‌లోని టెక్స్ట్‌ను ఎడిట్ చేసినంత సులభంగా జన్యువులను ఎడిట్ చేయడానికి వీలు కల్పిస్తుంది.
గైడ్ RNA (gRNA).. ఇది ఒక చిన్న మార్గదర్శక అణువు. ఇది జన్యువులో మనం మార్చాలనుకుంటున్న నిర్దిష్టమైన, తప్పుగా ఉన్న DNA శ్రేణిని (DNA Sequence) గుర్తించి, దానిని కత్తిరించాల్సిన స్థలానికి Cas9 ఎంజైమ్‌ను తీసుకువెళుతుంది. ఇది GPS మాదిరిగా పనిచేస్తుంది.
Cas9 ఎంజైమ్ (మాలిక్యులర్ సిజర్).. ఇది ఒక రకమైన ఎంజైమ్. gRNA దాన్ని నిర్దేశించిన స్థలానికి చేరుకున్న తర్వాత, Cas9 ఆ DNA యొక్క రెండు పోగులను ఖచ్చితంగా కత్తిరిస్తుంది.
సరిదిద్దడం (Repairing).. DNA కత్తిరించబడిన తర్వాత, కణం ఆటోమేటిక్‌గా ఆ కట్‌ను రిపేర్ చేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది. ఈ సమయంలో, శాస్త్రవేత్తలు ముందుగా తయారుచేసిన సరైన DNA టెంప్లేట్‌ను (Correct Template DNA) కణంలోకి ప్రవేశపెడతారు. అప్పుడు కణం, ఆ టెంప్లేట్‌ను ఉపయోగించి ఆ కట్‌ను సరిచేస్తుంది. దీనిద్వారా లోపభూయిష్టమైన జన్యువు స్థానంలో సరైన జన్యువు వచ్చి చేరుతుంది.
కేన్సర్ చికిత్సలో క్రిస్పర్(CRISPR) పాత్ర.. క్రిస్పర్ కేన్సర్ చికిత్సలో రోగనిరోధక చికిత్స (Immunotherapy) పద్ధతిని విప్లవాత్మకంగా మారుస్తోంది.
CAR T-సెల్ థెరపీ మెరుగుదల.. ప్రస్తుతం ఉన్న CAR T-సెల్ థెరపీలో, రోగి యొక్క T-కణాలను (T-Cells) బయటకు తీసి, వాటిని కేన్సర్ కణాలను గుర్తించి, చంపడానికి ప్రోగ్రామ్ చేసి తిరిగి శరీరంలోకి ఎక్కిస్తారు. క్రిస్పర్ టెక్నాలజీని ఉపయోగించి, T-కణాల జన్యువులను మరింత కచ్చితంగా , శక్తివంతంగా సవరించవచ్చు.దీని ద్వారా అవి కేన్సర్ కణాలను మరింత సమర్థవంతంగా నాశనం చేస్తాయి. చికిత్స వైఫల్యాల అవకాశాలను తగ్గిస్తాయి.
కేన్సర్ జన్యువులను తొలగించడం.. కణాలలో కేన్సర్‌కు కారణమయ్యే నిర్దిష్టమైన జన్యువులను శాశ్వతంగా తొలగించడం లేదా వాటి పనితీరును నిలిపివేయడం ద్వారా వ్యాధి మూలాన్ని నాశనం చేయొచ్చు.
HIV, జన్యుపరమైన వ్యాధులకు పరిష్కారం.. క్రిస్పర్(CRISPR), కేన్సర్‌తో పాటు ఇతర తీవ్రమైన వ్యాధులను లక్ష్యంగా చేసుకుంటోంది.
HIV చికిత్స.. HIV (హ్యూమన్ ఇమ్యునో డెఫిషియెన్సీ వైరస్) అనేది రోగి యొక్క T-కణాలలోకి ప్రవేశించి, వారి DNAలో భాగమైపోతుంది. క్రిస్పర్ సాంకేతికత ద్వారా, శాస్త్రవేత్తలు ఆ T-కణాల DNAలో దాగి ఉన్న HIV వైరస్ జన్యువులను కత్తిరించి, తొలగించి HIVకి శాశ్వత నివారణను అందించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.
సికిల్ సెల్ అనీమియా (Sickle Cell Anemia).. ఇది ఒక జన్యుపరమైన వ్యాధి. ఈ వ్యాధికి కారణమయ్యే లోపభూయిష్ట జన్యువును రోగి యొక్క ఎముక మజ్జ (Bone Marrow) కణాలలో సరిదిద్దడం ద్వారా, ఎర్ర రక్త కణాల ఉత్పత్తిని సాధారణ స్థితికి తీసుకురావడం సాధ్యమవుతుందని పరిశోధనలు నిరూపించాయి.
హంటింగ్టన్ వ్యాధి (Huntington’s Disease) & సిస్టిక్ ఫైబ్రోసిస్.. ఈ వారసత్వంగా వచ్చే వ్యాధులకు కారణమయ్యే సింగిల్-జీన్ లోపాలను కూడా క్రిస్పర్ సాంకేతికత ద్వారా సరిదిద్దేందుకు వైద్య పరీక్షలు జరుగుతున్నాయి.
క్రిస్పర్ సాంకేతికత అద్భుతమైన ప్రయోజనాలు ఉన్నా కూడా, ఇది కొన్ని నైతిక మరియు భద్రతాపరమైన సవాళ్లను కూడా లేవనెత్తుతోంది.
జన్యువుల తారుమారు.. ఈ సాంకేతికతను వంశపారంపర్య కణాలలో (Germline Cells) ఉపయోగించినప్పుడు, ఆ మార్పులు తరువాతి తరాలకు సంక్రమిస్తాయి. ‘డిజైనర్ బేబీస్’ (Designer Babies) వంటి నైతిక వివాదాలకు ఇది దారితీసే అవకాశం ఉంది.
అవాంఛిత ప్రభావాలు (Off-Target Effects).. CRISPR కొన్నిసార్లు ఉద్దేశించిన జన్యువుల స్థానంలో కాకుండా, ఇతర, అనవసరమైన DNA శ్రేణులను కత్తిరించే ప్రమాదం ఉంది, దీనివల్ల కొత్త ఆరోగ్య సమస్యలు తలెత్తవచ్చు. అందుకే దీని సురక్షిత వినియోగంపై కఠినమైన నియంత్రణలు అవసరం.
మొత్తం మీద, క్రిస్పర్ (CRISPR)అనేది వైద్యరంగంలో ఒక విప్లవం. ఇది జన్యుపరమైన లోపాలను పూర్తిగా సరిదిద్దడం ద్వారా మానవ జీవితాన్ని మెరుగుపరచగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది.
మరిన్ని హెల్త్ అప్‌డేట్స్ కోసం ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి
-
-
-
-
