Nudge theory: కస్టమర్లను ఆకట్టుకోవడానికి ఫాలో అయ్యే థియరీ ఇదే.. నడ్జ్ సిద్ధాంతం గురించి తెలుసా?

Nudge theory

మీరు సూపర్ మార్కెట్‌లో నిలబడి ఉన్నప్పుడు, కౌంటర్ దగ్గర ఉన్న స్వీట్లు , చాక్లెట్లు తీసుకోవాలని మీకు ఎందుకు అనిపిస్తుంది? లేదా మీ కంపెనీ పెన్షన్ ప్లాన్‌లో మీరు ఎందుకు స్వయంచాలకంగా (Automatically) చేరారు? ఇవన్నీ మన ప్రవర్తనను చిన్న, సున్నితమైన ప్రేరణల (Nudges) ద్వారా మార్చగలిగే నడ్జ్ సిద్ధాంతం (Nudge Theory) యొక్క ప్రభావాలు అంటున్నారు నిపుణులు.

నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత రిచర్డ్ థేలర్ (Richard Thaler) కాస్ సన్‌స్టీన్ (Cass Sunstein) రూపొందించిన ఈ సిద్ధాంతం, ప్రజల స్వేచ్ఛను తగ్గించకుండానే, వారిని మెరుగైన, ఆరోగ్యకరమైన లేదా తెలివైన నిర్ణయాలు తీసుకునేలా ప్రోత్సహించడానికి ఉపయోగిస్తారు. నడ్జ్ (Nudge theory)అనేది ఒక వ్యక్తికి ఒక చిన్న దెబ్బ ఇవ్వడం లాంటిది, కానీ అది వారిని బలవంతం చేయదు.

నడ్జ్ పనిచేసే విధానం – ఛాయిస్ ఆర్కిటెక్చర్..

నడ్జ్ సిద్ధాంతం ఛాయిస్ ఆర్కిటెక్చర్ (Choice Architecture) అనే భావనపై ఆధారపడి ఉంటుంది. మనం తీసుకునే నిర్ణయాలు, మనం ఉన్న వాతావరణం యొక్క అమరిక (Arrangement) ద్వారా ప్రభావితమవుతాయి.

1. డిఫాల్ట్ ఆప్షన్ (Default Option):
కొంతమంది సెలక్ట్ చేయడానికి పెద్దగా ఇష్టపడరు. అందువల్ల, ఎక్కువ ప్రయోజనం ఉన్న వాటిని డిఫాల్ట్‌గా వారే సెట్ చేయడం.
చాలా మంది ఉద్యోగులు స్వయంచాలకంగా తమ కంపెనీ పెన్షన్ ప్లాన్ లేదా హెల్త్ ఇన్సూరెన్స్‌లో చేరేలా డిఫాల్ట్ ఆప్షన్‌ను సెట్ చేయడం. ఇక్కడ చేరకూడదనుకుంటే, వారు స్వయంగా ‘Opt-Out’ అవ్వాలి. ఈ నడ్జ్ కారణంగా లక్షలాది మంది భవిష్యత్తు కోసం పొదుపు చేయడం ప్రారంభించారు.

2. గోచరత అండ్ ప్రాధాన్యత (Visibility and Salience)..
మంచి ఎంపికలను మరింత సులభంగా కనిపించేలా చేయడం, లేదా హానికరమైన వాటిని కష్టంగా లేదా దాచిపెట్టడం.
స్కూల్ క్యాంటీన్లలో,ఆరోగ్యకరమైన పండ్లు , కూరగాయలను ముందు వరుసలో, కళ్ల ముందు ఉంచి, స్వీట్లను దాచిపెట్టడం. లేదా, కౌంటర్ దగ్గర ఆరోగ్యకరమైన స్నాక్స్‌ను ఉంచడం (సూపర్ మార్కెట్‌లో చాక్లెట్ల ప్లేసులో)

3. సామాజిక నిరూపణ (Social Proof)..
ఎక్కువ మంది ప్రజలు ఏమి చేస్తున్నారో చూపించడం ద్వారా ఇతరులను అదే పని చేయడానికి ప్రోత్సహించడం.
విద్యుత్ బిల్లులపై, “మీ పొరుగువారిలో 80% మంది మీ కంటే తక్కువ విద్యుత్తును వాడుతున్నారు” అని ముద్రించడం వల్ల, వినియోగదారులు తమ వినియోగాన్ని తగ్గించుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తారు.
ప్రభుత్వ పాలనలో నడ్జ్.. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక ప్రభుత్వాలు (ముఖ్యంగా UK , US) పన్ను చెల్లింపులు, ఆరోగ్య సంరక్షణ (టీకాలు వేయించుకోవడం), ,విద్యుత్ పొదుపు వంటి రంగాలలో ప్రజల ప్రవర్తనను మార్చడానికి నడ్జ్ యూనిట్‌లను (Nudge Units) స్థాపించాయి.

ప్రభుత్వాలు పంపే ఉత్తరాల భాషను సులభతరం చేయడం , చివరి తేదీలను ప్రముఖంగా చూపించడం వంటి చిన్న మార్పులు, పన్ను చెల్లింపుల రేటును గణనీయంగా పెంచాయి.
నడ్జ్ (Nudge theory)సిద్ధాంతం మనిషి పూర్తిగా హేతుబద్ధంగా (Rational) నిర్ణయాలు తీసుకోడని, భావోద్వేగాలు , వాతావరణం ద్వారా ప్రభావితమవుతాడని నమ్ముతుంది. ప్రజల స్వేచ్ఛను గౌరవిస్తూనే, వారి జీవన ప్రమాణాలను, ఆరోగ్య ఫలితాలను మెరుగుపరచడానికి ఈ ‘చిన్న ప్రేరణల’ను ఉపయోగించడం ఆధునిక ఆర్థిక, సామాజిక పాలనలో ఒక శక్తివంతమైన సాధనంగా నిరూపించబడింది.

YS Jagan: ఆరేళ్ల తర్వాత కోర్టుకు వైఎస్ జగన్..  అక్రమాస్తుల కేసు విచారణ