Reels :రీల్స్ మాయలో పడిపోతున్నారా? రోజుకు 3 గంటల కంటే ఎక్కువ చూస్తే మీ మెదడు ఏమవుతుందో తెలుసా?

Reels

మనం ఉదయం నిద్ర లేవగానే మొదట చేసే పని ఫోన్ చూడటం. అది కాసేపు అని మొదలై, గంటల తరబడి రీల్స్(Reels) లేదా యూట్యూబ్ షార్ట్స్ స్క్రోల్ చేస్తూనే ఉంటాం. “ఒక్క ఐదు నిమిషాలు చూసి ఫోన్ పక్కన పెట్టేస్తాను” అని మనసులో అనుకుంటాం, కానీ తీరా చూస్తే రెండు మూడు గంటలు గడిచిపోతాయి. ఈ స్క్రోలింగ్ ప్రక్రియలో మనకు తెలియకుండానే మనం ఒక పెద్ద డిజిటల్ వ్యసనంలో చిక్కుకుపోతున్నాం.

ముఖ్యంగా రోజుకు మూడు గంటల కంటే ఎక్కువ సమయం ఇలాంటి చిన్న వీడియోలు, రీల్స్ (Reels) చూడటం వల్ల మన మెదడు పనితీరులో విపరీతమైన మార్పులు వస్తున్నాయని శాస్త్రవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు. అసలు ఈ షార్ట్ వీడియోల మాయాజాలం ఏంటి? అది మన ఆలోచనా శక్తిని ఎలా తగ్గిస్తోంది? అనే విషయాలు ప్రతి ఒక్కరూ తెలుసుకోవాలి.

దీని వెనుక ఉన్న అసలైన రహస్యం మన మెదడులో విడుదలయ్యే ‘డోపమైన్’ అనే రసాయనం. మనం ఏదైనా కొత్త విషయాన్ని లేదా ఆసక్తికరమైన వీడియోను చూసినప్పుడు మన మెదడులో ఈ డోపమైన్ విడుదలవుతుంది. ఇది మనకు ఒక రకమైన ఆనందాన్ని, తృప్తిని ఇస్తుంది. ప్రతి 15 లేదా 30 సెకన్లకు ఒక కొత్త వీడియో రావడం వల్ల మన మెదడుకు నిరంతరం ఈ డోపమైన్ కిక్కు అందుతూనే ఉంటుంది.

దీనివల్ల మన మెదడు ఈ వేగవంతమైన ఆనందానికి అలవాటు పడిపోతుంది. ఫలితంగా, మనం పుస్తకాలు చదవడం లేదా ఏదైనా పని మీద ఎక్కువ సేపు ఏకాగ్రత పెట్టడం వంటి పనులు చేయలేకపోతాం. ఎందుకంటే ఆ పనుల్లో ఆనందం నెమ్మదిగా వస్తుంది, కానీ రీల్స్ (Reels) లో మాత్రం ప్రతి సెకనుకు ఆనందం దొరుకుతుంది.

ఈ అలవాటు వల్ల వచ్చే అతిపెద్ద సమస్య ‘అటెన్షన్ స్పాన్’ తగ్గిపోవడం. అంటే ఒక విషయంపై మనం దృష్టి పెట్టగలిగే సమయం బాగా తగ్గిపోతుంది. మునుపటి రోజుల్లో మనం మూడు గంటల సినిమాను లేదా ఒక గంట డాక్యుమెంటరీని చాలా ఆసక్తిగా చూసేవాళ్లం.. కానీ ఇప్పుడు పది నిమిషాల వీడియో చూడాలన్నా మనకు ఓపిక ఉండటం లేదు.

మెదడు ఎప్పుడూ వేగవంతమైన మార్పులను కోరుకోవడం వల్ల మనం దేనిపైనా పూర్తిస్థాయిలో శ్రద్ధ పెట్టలేకపోతున్నాం. దీనివల్ల జ్ఞాపకశక్తి మందగించడం, చిన్న చిన్న విషయాలకే చిరాకు పడటం ,మానసిక ఒత్తిడి పెరగడం వంటి సమస్యలు తలెత్తుతున్నాయి. ముఖ్యంగా విద్యార్థుల్లో ఈ ప్రభావం చాలా ఎక్కువగా ఉంటోంది, వారు చదువుపై శ్రద్ధ పెట్టలేక ఇబ్బంది పడుతున్నారు.

మరో ప్రమాదకరమైన అంశం ఏమిటంటే ‘సోషల్ కంపారిజన్’ లేదా ఎదుటివారితో మనల్ని మనం పోల్చుకోవడం. రీల్స్(Reels) లో అందరూ తమ జీవితంలోని అందమైన క్షణాలను మాత్రమే చూపిస్తారు. అది చూసి మన జీవితం ఎందుకు ఇంత నీరసంగా ఉంది? మనం ఎందుకు అంత అందంగా లేము? మనం ఎందుకు అంతలా ఎంజాయ్ చేయలేకపోతున్నాం? అని మనకు తెలియకుండానే మనం బాధపడుతుంటాం.

ఇది మెల్లగా ఆత్మన్యూనతా భావానికి , డిప్రెషన్‌కు దారి తీస్తుంది. నిజానికి ఆ వీడియోల వెనుక ఉన్న రియాలిటీ వేరుగా ఉంటుంది, కానీ మన మెదడు మాత్రం ఆ మాయాజాలాన్ని నిజమని నమ్ముతుంది. దీనివల్ల మానసిక ప్రశాంతత కరువవుతుంది.

మరి ఈ డిజిటల్ వ్యసనం నుంచి బయటపడటం ఎలా? ఇది అసాధ్యమైన పని కాదు, కొంచెం క్రమశిక్షణ ఉంటే సులభంగానే దీని నుంచి బయటపడొచ్చు. మొదటిగా, మీ ఫోన్ లో ఉన్న నోటిఫికేషన్లను ఆఫ్ చేయాలి. మనల్ని ఎక్కువగా ఫోన్ వైపు లాగేది ఆ నోటిఫికేషన్ శబ్దాలే.

అలాగే రోజులో ఎంత సమయం మీరు ఈ యాప్స్ వాడుతున్నారో(Reels) ట్రాక్ చేయడానికి ‘స్క్రీన్ టైమ్’ లిమిట్ పెట్టుకోండి. రోజుకు కేవలం 30 లేదా 45 నిమిషాలు మాత్రమే ఈ యాప్స్ వాడతానని ఒక గట్టి నిర్ణయం తీసుకోండి. ఆ సమయం ముగియగానే యాప్ ఆటోమేటిక్ గా లాక్ అయ్యేలా సెట్టింగ్స్ మార్చుకోండి. ఇది మీకు తెలియకుండానే మీ సమయాన్ని ఆదా చేస్తుంది.

రెండవ మార్గం ఏమిటంటే, నిద్రపోయే ముందు మరియు నిద్ర లేచిన తర్వాత మొదటి ఒక గంట పాటు ఫోన్‌కు దూరంగా ఉండటం. నిద్రకు ముందు ఫోన్ చూడటం వల్ల అందులో నుంచి వచ్చే బ్లూ లైట్ మన నిద్రను పాడు చేస్తుంది. దీనివల్ల మరుసటి రోజు మనం నీరసంగా ఉంటాం. అలాగే ఫోన్ కు బదులుగా ఏదైనా పుస్తకం చదవడం లేదా చిన్నపాటి వ్యాయామం చేయడం అలవాటు చేసుకోవాలి.

మెదడుకు వేగవంతమైన డోపమైన్ కాకుండా, కష్టపడితే వచ్చే సహజమైన ఆనందాన్ని అలవాటు చేయండి. వంట చేయడం, మొక్కలకు నీళ్లు పోయడం లేదా స్నేహితులతో నేరుగా మాట్లాడటం వంటివి మీ మానసిక ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరుస్తాయి.

చివరగా, టెక్నాలజీ అనేది మనకు సహాయం చేయడానికి ఉండాలి కానీ, మనం దానికి బానిసలుగా మారకూడదు. సోషల్ మీడియా కంపెనీలు మనల్ని ఎప్పుడూ ఆ యాప్స్ లోనే ఉంచడానికి రకరకాల అల్గోరిథంలను వాడుతుంటాయి. ఆ మాయను గుర్తించి, మన విలువైన సమయాన్ని మన ఎదుగుదల కోసం ఉపయోగించుకోవాలి.

వారంలో కనీసం ఒక రోజు ‘డిజిటల్ డిటాక్స్’ చేయండి, అంటే ఆ రోజు అసలు సోషల్ మీడియా జోలికి వెళ్లకుండా గడపండి. ఇలా చేయడం వల్ల మీ మెదడు తిరిగి శక్తిని పుంజుకుంటుంది, మీలో ఏకాగ్రత పెరుగుతుంది.

Phone Remember: ఫోన్ మనల్ని గుర్తు పెట్టుకుంటుందా? మీ వ్యక్తిగత రహస్యాలను టెక్నాలజీ గమనిస్తుందా?