AP:బొబ్బిలి వీణ నుంచి నరసాపురం లేసు వరకూ ఏపీ నంబర్ వన్

AP:ఆంధ్రప్రదేశ్ మరోసారి జాతీయ స్థాయిలో తన సత్తా చాటుకుంది. కేంద్ర ప్రభుత్వం అందించే ప్రతిష్టాత్మక అవార్డుల్లో ఏకంగా పది పురస్కారాలను సొంతం చేసుకుని దేశ దృష్టిని ఆకర్షించింది.’వన్ డిస్ట్రిక్ట్ వన్ ప్రొడక్ట్’ (One District One Product – ODOP) పథకంలో భాగంగా పది అవార్డులు ఏపీకి దక్కాయి.

National Handicraft Award 2025

ఓడీవోపీకి జాతీయ స్థాయిలో రంగాల వారీగా అవార్డులు పొందిన ఉత్పత్తులతో ఎంపికైన 3 రాష్ట్రాలలో ఆంధ్రప్రదేశ్ ఒకటి కావడం విశేషం.

చేనేత, హస్తకళలలో ఏకంగా 7 అవార్డులు

వ్యవసాయ రంగంలో 2 అవార్డులు

అంతర్రాష్ట్ర విభాగంలో 1 అవార్డు

1. సంగీత స్ఫూర్తికి, తరతరాల కళకు జాతీయ గౌరవం..బొబ్బిలి వీణ

విజయనగరం జిల్లా బొబ్బిలికి చెందిన బొబ్బిలి వీణ మరోసారి జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు పొందింది. ఇది కేవలం ఒక సంగీత వాయిద్యం కాదు, తరతరాలుగా వస్తున్న ఒక కళాత్మక వారసత్వం. రాజుల కాలం నుంచీ ఈ హస్తకళకు సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది. ‘సరస్వతి వీణ’గానూ ప్రసిద్ధి చెందిన ఇది, దాని శ్రావ్యమైన ధ్వని, సున్నితమైన నైపుణ్యానికి అంతర్జాతీయంగానూ ఎంతో ఆదరణ పొందింది. ముఖ్యంగా, పనస (Jackfruit) మరియు సంపంగి (Champaka) చెక్కలను ఉపయోగించి, వాటిని అందమైన శిల్పాలుగా చెక్కి, ఈ వీణలను తయారు చేయడం దీని ప్రత్యేకత. బొబ్బిలిలో లభించే చిన్న ‘గిఫ్ట్ వీణలు’ పర్యాటకులకు, అతిథులకు బహుమతులుగా ఇచ్చేందుకు విశేషంగా అమ్ముడవుతాయి. బొబ్బిలి వీణ ఇప్పటికే అనేక జాతీయ, అంతర్జాతీయ పురస్కారాలను పొంది, ఆంధ్రప్రదేశ్ సంస్కృతికి, కళాత్మక నైపుణ్యానికి నిదర్శనంగా నిలిచింది. ఈ అవార్డుతో వీణ తయారీ కళాకారులకు మరింత ప్రోత్సాహం లభిస్తుంది.

2. ఏటికొప్పాక బొమ్మలకు చేతి స్పర్శతో ప్రాణం పోసిన కళాకారులు..

విశాఖపట్నం జిల్లాలోని నర్సీపట్నం సమీపంలో వరాహ నది తీరాన ఉన్న చిన్న గ్రామం ఏటికొప్పాక. ఈ గ్రామం ఇక్కడ తయారయ్యే ప్రత్యేకమైన ఏటికొప్పాక లెక్క బొమ్మలకు (Etikoppaka Lacquer Toys) ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ బొమ్మలకు నాలుగు శతాబ్దాల సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది. ఈ గ్రామంలో దాదాపు ప్రతి ఇంట్లో ఒక కళాకారుడు ఉండటం ఇక్కడి ప్రత్యేకత, ఇది వారి జీవనశైలిలో కళ ఎలా పెనవేసుకుపోయిందో చూపిస్తుంది.

అంకుడు కర్ర తో, పూర్తిగా సహజసిద్ధమైన రంగులను ఉపయోగించి, వీరు మనసుకు హత్తుకునే అద్భుతమైన కళాఖండాలను తయారు చేస్తారు. 1990లో చింతలపాటి వెంకటపతి రాజు అనే కళాకారుడు కెమికల్ కలర్స్‌కు బై చెప్పి పూలు, ఆకులు, చెట్ల బెరడుల నుంచి తీసిన సహజ రంగులను వాడటం ప్రారంభించాడు. ఇది ఈ బొమ్మలకు మరింత ఆకర్షణను, పర్యావరణ అనుకూలతను తెచ్చింది. ఈ బొమ్మలకు పదునైన అంచులు ఉండవు. అన్నీ గుండ్రని ఆకారంలోనే ఉంటాయి, ఇది వాటికి ఒక ప్రత్యేకమైన మెత్తదనాన్ని ఇస్తుంది. ఈ బొమ్మలను తయారు చేయడం అంటే ఒక జీవికి ప్రాణం పోసినట్లే అని అక్కడి కళాకారులు భావిస్తారు. అందుకే ‘వన్ డిస్ట్రిక్ట్ వన్ ప్రొడక్ట్’ పథకంలో భాగంగా ఈ ఏటికొప్పాక బొమ్మలు జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు పొందాయి. ఇది స్థానిక కళాకారులకు, వారి కళకు గొప్ప ప్రోత్సాహం.

3.పట్టుకు ప్రతిరూపం, సాంప్రదాయ సౌందర్యానికి నిదర్శనం.. పెద్దాపురం సిల్క్

తూర్పు గోదావరి జిల్లాలోని పెద్దాపురం పట్టణం దాని పట్టు పరిశ్రమకు పెట్టింది పేరు. ఇక్కడ తయారయ్యే స్వచ్ఛమైన పెద్దాపురం సిల్క్ ధోతీలు (Peddapuram Silk Dhotis), స్థానికంగా వీటిని ‘వేష్టి’ లేదా ‘ముండు పంచ’ అని కూడా పిలుస్తారు, వాటి నాణ్యత, స్వచ్ఛత, మరియు డిజైన్‌కు జాతీయ స్థాయిలో మంచి గుర్తింపు పొందాయి. మల్బరీ సిల్క్ నూలును ఉపయోగించి, నిపుణులైన కార్మికులు చేనేత మగ్గాలపై ఈ వస్త్రాలను అత్యంత నైపుణ్యంతో నేస్తారు. ఈ ప్రాంతంలో అత్యంత సుందరమైన పట్టు చీరలను కూడా రూపొందిస్తారు, ఇవి వివాహాలు, పండుగల వంటి శుభకార్యాలకు ఎంతో ప్రాచుర్యం పొందాయి. పెద్దాపురం సిల్క్, ఆంధ్రప్రదేశ్ చేనేత కళా వైభవానికి, సాంప్రదాయ సౌందర్యానికి ఒక ప్రతీకగా నిలుస్తుంది.

4. మగ్గంపై విరిసిన రంగుల విప్లవం..చీరాల సిల్క్..
ప్రకాశం జిల్లాలోని చీరాల ప్రాంతానికి చెందిన చీరాల సిల్క్ (Chirala Silk) కూడా జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు పొందింది. ఈ ప్రాంతంలో సంప్రదాయ మగ్గాలపై నేసిన చీరలు, ముఖ్యంగా కుప్పడం చీరలు (Kuppadam Sarees), వాటి ప్రత్యేకమైన అల్లిక, మన్నిక, డిజైన్‌ల వల్ల వీటికి మార్కెట్లో మంచి డిమాండ్‌ ఉంది. వాటి నాణ్యత, ప్రత్యేకతను గుర్తించి కేంద్ర ప్రభుత్వం ‘వన్ డిస్ట్రిక్ట్ వన్ ప్రొడక్ట్’ కింద వీటిని ఎంపిక చేసింది. ఈ గుర్తింపు చీరాల చేనేత కార్మికులకు మరింత ప్రోత్సాహాన్ని అందిస్తుంది.

5. రాయల వైభవం, జరీ కళా సౌందర్యం..వెంకటగిరి చీరలు..
నెల్లూరు జిల్లాలోని వెంకటగిరి చేనేత చీరలు వాటి సున్నితమైన నేతతో పాటు విశిష్టమైన జరీ డిజైన్ల వల్ల దేశవ్యాప్తంగా ఎంతో ప్రసిద్ధి చెందాయి. సంప్రదాయ మగ్గాల ద్వారా నేసిన ఈ వెంకటగిరి చీరలకు (Venkatagiri Sarees) శతాబ్దాల చరిత్ర ఉంది. నెల్లూరును పాలించిన వెలుగోటి రాజవంశం నాటి నుంచీ ఈ చీరలు ప్రసిద్ధి చెందినట్లు చరిత్రకారులు చెబుతారు. అప్పటి రాజులు, రాణులు ధరించిన ఈ చీరలు, కాలక్రమేణా సామాన్యులకు కూడా అందుబాటులోకి వచ్చాయి. వీటి తేలికపాటి నిర్మాణం, చక్కటి జరీ పని, సింపుల్ డిజైన్‌లు వీటిని స్పెషల్‌గా నిలబెడతాయి.

6. భౌగోళిక గుర్తింపుతో, పట్టు కళా ప్రపంచానికి ప్రత్యేక చిరునామాగా ధర్మవరం చీరలు..
అనంతపురం జిల్లాకు చెందిన ధర్మవరం పట్టు చీరలు (Dharmavaram Silk Sarees) వాటి విశిష్టమైన నేత, రంగుల కలయికకు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఈ చీరలకు సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉండటంతో పాటు వాటి ప్రత్యేకతను గుర్తించి, భౌగోళిక గుర్తింపు చట్టం 1999 ప్రకారం దేశంలోనే గుర్తింపు చిహ్నాల జాబితాలో చోటు దక్కించుకున్నాయి. ధర్మవరంలో పట్టు చీరల తయారీపై సుమారు 1,500 కుటుంబాలు ప్రత్యక్షంగా ఆధారపడి జీవిస్తున్నాయి. లక్షకు పైగా మగ్గాలు ఉన్నట్లు గణాంకాలు చెబుతున్నాయి, పరోక్షంగా లక్ష కుటుంబాల వరకు ఈ పరిశ్రమ ద్వారా ఉపాధి పొందుతున్నాయి. ఈ చీరలు ముఖ్యంగా దేవాలయాల్లోని శిల్పాలు, పురాతన చిత్రాలను పోలిన డిజైన్లతో, గోల్డ్, సిల్వర్ జరీలతో అలంకరించబడి ఉంటాయి. ఇవి వివాహాలు, ప్రత్యేక సందర్భాలకు ఎంతో ప్రాచుర్యం పొందాయి.

7. మహిళా శక్తికి, సూక్ష్మ కళకు సజీవ సాక్ష్యం..నరసాపురం లేసు ఉత్పత్తులు..

పశ్చిమ గోదావరి జిల్లాలోని నరసాపురం మండలం సీతారాంపురంలోని లేసు పార్కు (Lace Park)కు అరుదైన గౌరవం లభించింది. ఇక్కడ తయారయ్యే లేసు ప్రొడక్ట్‌ వాటి సున్నితమైన పనితనానికి, ప్రత్యేకమైన డిజైన్‌లకు ప్రసిద్ధి చెందాయి.అందుకే ఇవి ‘వన్ డిస్ట్రిక్ట్ వన్ ప్రొడక్ట్’ పథకం కింద ఇవి ఎంపికయ్యాయి. ఈ పరిశ్రమను పూర్తిగా మహిళలే నడిపిస్తుండటం ఇక్కడి అత్యంత విశేషమైన అంశం. కనీసం అక్షర జ్ఞానం లేని మహిళలు కూడా తమ చేతి నైపుణ్యంతో అద్భుతమైన లేసు కళాఖండాలను తీర్చిదిద్దుతుంటారు. ఇది కేవలం ఒక పరిశ్రమ మాత్రమే కాదు, గ్రామీణ మహిళా సాధికారతకు, వారి అపారమైన క్రియేటివిటీకి ఒక బెస్ట ఎగ్జాంపుల్‌గా నిలుస్తుంది. ఈ అవార్డు నరసాపురం లేసు పరిశ్రమకు, అందులో పనిచేస్తున్న మహిళలకు మరింత గుర్తింపును అందిస్తుంది.